Opis stanowiska w Dingwall

Jak się dostać do Dingwall?

Badany kamieniołom zlokalizowany jest w północnej części wyspy Cape Breton w obrębie ujścia rzeki Aspy do Oceanu Atlantyckiego (46°53’28.08”N; 60°28’58.13”W, fig. 1, 2), tuż przy północnej granicy chronionego obszaru Cape Breton Highlands National Park. Kamieniołom położony jest w miejscowości Dingwall, utworzonego w latach 20 XIX wieku nadmorskiego portu słynącego obecnie z turystyki i rybołówstwa, a w czasach eksploatacji wyrobiska również z wydobycia gipsu. Dojazd do Dingwall z Halifax, gdzie możemy przylecieć samolotem na międzynarodowe lotnisko Halifax Stanfield International Airport zajmuje od 4 do 5 godzin na trasie równej ok. 440 km. Oczywiście trasę można dostosować do własnych wymagań, zwłaszcza w obrębie samej wyspy Cape Breton, gdzie możemy wytypować nasz szlak zachodnim, bądź wschodnim brzegiem wyspy. Obydwa warianty są polecane z uwagi na piękno widzianych po drodze krajobrazów, my tutaj proponujemy zachodnią wersję przez miejscowość Cheticamp. Nasza trasa dzieli się na dwa odcinki, pierwszy z nich o długości 233 km wiedzie półwyspem Nova Scotia, gdzie krajobrazy po drodze nie zachwycą nas aż tak bardzo (fig. 3), natomiast drugi odcinek prowadzi nas na obszar wyspy Cape Breton, która szczególnie może nam przypaść do gustu (fig. 4, 5), a zwłaszcza ostatni etap naszej podróży rozpoczynający się od akadyjskiej miejscowości Cheticamp urzekającej nas widokami łączącymi rzeźbę skalną, strome klify i pofalowane porośnięte lasem wzgórza oraz wody Oceanu Atlantyckiego. Od Cheticamp już zostaje nam tylko 76 km drogi prowadzącej bądź w pobliżu lub w obrębie parku narodowego: Cape Breton Highlands National Park. Od Margaree Forks czyli znacznie wcześniej niż Cheticamp będziemy się poruszać po jednej z najsławniejszych dróg Ameryki Północnej, czyli Cabot Trail, której droga i otoczenie wciągają tak bardzo, że możemy zapomnieć o tym, gdzie mamy jechać. 

Fig. 1. Lokalizacja kamieniołomu Dingwall w obrębie wyspy Cape Breton, ukazanej na mapie topograficznej z cieniowanym reliefem (źródło: ArcGIS oraz Fisher i in. 2004
Fig. 2. Mapa topograficzna okolic Dingwall (źródło: ArcGIS oraz Fisher i in. 2004)
Fig. 3. Droga do Dingwall w głównej części prowincji Nowa Szkocja.
Fig. 4. Capot Trail w Highlands National Park (autor zdjęcia: D. Ługowski)

Cabot Trail

Najlepsze w trasie prowadzącej nas do badanego stanowiska jest to, że nie ma możliwości aby nie pojechać przesławną drogą jaką jest Cabot Trail (fig. 4, 5). Wstępnie utworzona w 1932 roku jest najważniejszą trasą w północnej części wyspy, jaka łączy wschód z zachodem. Jej nazwy pochodzi od jednego z pierwszych odkrywców tych ziem, włoskiego żeglarza Johna Cabota, który przypłynął w rejon prowincji atlantyckich Kandy w 1497 toku.

Fig. 5. Rozciągający się piękny widok wzdłuż drogi Cabot Trail po zachodniej stronie wyspy (fot. A. Jarzyna dnia 14.09.2018)

Kamieniołom Dingwall

Badany przez nas kamieniołom położony jest w hrabstwie Victoria na granicy miejscowości Dingwall i Cape North. Wydobycie skał rozpoczęło się w 1933 r. i zakończyła w 1955 r., podczas 23 lat eksploatacji gipsu i trochę również anhydrytu. Największą ilość materiału wydobyto w 1954 r. – ponad milion ton (Adams 1991). Operacje prowadziła firm National Gypsum Company, a kierunek dystrybucji nakierunkowany był przede wszystkim na Stany Zjednoczone. Operacje górnicze przerwano z powodu otwarcia większego wyrobiska w Milford w hrabstwie Halifax. Również nie bez znaczenia był problem z utworzeniem dna portu w Dingwall.
Obecnie kamieniołom zajmuje obszar ok. 78 ha i rozciąga się z zachodu na wschód na długość ok. 1850 m, oraz z północy na południe na odległość 1400 m. Stanowisko dzieli się na trzy pola: zachodnie, centralne oraz wschodnie (fig. 6). 

Fig. 6. Mapa zasięgu kamieniołomu w Dingwall na tle mapy satelitarnej (źródło: ArcGIS).

Warunki klimatyczne

Dingwall występuje w strefie klimatu umiarkowanego, zimnego oznaczonej symbolem Dfb według klasyfikacji Köppena i Geigera. Pomiary zebrane w punkcie pomiarów oddalonym o około 70 km na południe od Dingwall w miejscowości Dalem Lake wykazują średnią opadów na poziomie 1420 mm z udziałem większym opadów w okresie zimowym oraz średnią temperaturę wynoszącą 5,5°C (fig. 7). Najchłodniejsza średnia temperatura przypada na luty, natomiast najcieplejsza na sierpień (źródło: Climate-data.org, dostęp: 17.03.2021).
           Z kolei według danych dla całej wyspy Cape Breton estymowanych na podstawie danych 30 letnich z lat 1981-2010 wynika, że roczne opady wynoszą 1517 mm z średnią roczną temperaturą wynoszącą 5,9°C. Dingwall należy do regionu nizin karbońskich według ekologicznej klasyfikacji terenu (Baechler i in. 2019).

Fig. 7. Dane klimatyczne ze stacji pomiarowej w Dalem Lake (hrabstwo Cape Breton, źródło climate-data.org, dostęp: 17.03.2021)

Odsłonięcia skalne

Skała gipsowo-anhydrytowa pokrywa niemal cały teren wyrobiska (fig. 14) będąc najczęściej podłożem po którym możemy przejść się podczas wizyty na miejscu (fig. 8) oraz kilku- do kilkunastometrowych ścian skalnych, do których dostęp wymaga więcej wysiłku (fig. 9). Skała na dnie wyrobiska jest różnorodna,  występuje zarówno w formie litej nie poddanej intensywnemu wietrzeniu, jak również w formie drobnych do 1-2 cm ziaren skalnych świadczących o działaniu wietrzenia fizycznego. Również cecha szczególną jest występowanie omawianych na naszej stronie deformacji hydratacyjnych (fig. 10), ale też obfitej morfologii krasowej powstałej podczas rozpuszczania przez opady deszczu (fig. 11). Ponadto w całym stanowisku udokumentowano liczne spękania ciosowe przecinające pionowo warstwy w dnie (fig. 12), jak i w ścianach kamieniołomu (fig. 13).

Fig. 8. Widok północno-zachodniej części pola centralnego kamieniołomu. Powierzchnia skalna jest nierówna, oraz miejscami silnie zwietrzała.
Fig. 9. Fragment ściany kamieniołomu wysoki na kilka metrów otoczony z każdej strony przez eksploatowaną niższą część kamieniołomu. Centralna część pola centralnego.
Fig. 10 Deformacja powstałe na skutek hydratacji anhydrytu w polu wschodnim (autor zdjęcia: D. Ługowski).
Fig. 11. Żłobki krasowe powstałe na blogu skalnym (autor zdjęcia: D. Ługowski).
Fig. 12. Spękania ciosowe w obrębie skały gipsowo-anhydrytowej w południowej części pola zachodniego. Widoczne są dwa systemy ciosu przecinających się pod kątem ostrym. Kwadracik na zdjęciu ma 10 cm długości.
Fig. 13. Cios skalny w jednej ze ścian skalnych w północnej część pola centralnego.
Fig. 14. Mapa topograficzna nieczynnego kamieniołomu w Dingwall.

Wody powierzchniowe

Bliskość badanego stanowiska do Oceanu Atlantyckiego nie przyczyniła się zwiększonym udziałem wód powierzchniowych występujących w jego granicach (fig. 14). Jedynie kilka zbiorników wodnych rozpoznano w polu centralnym i zachodnim, a pole wschodnie wydaje się na stale sąsiadować z terenami podmokłymi. W polu zachodnim na północnym cyplu w lokalnym obniżeniu występuje zbiornik o wymiarach 38 x 27 m i wysokości zwierciadła wody 17,32 m n.p.m. (fig. 15). Na obrzeżach południowej granicy pola zachodniego występuje nieduży zbiornik o wysokości zwierciadła wody 14,46 m n.p.m. W kwestii pola centralnego to kilka zbiorników występuje na jego południowo wschodnim obrzeżach (fig. 14, 16). W polu wschodnim, najniższej położonym od 2,5 do 7 m n.p.m. obszarem tuż obok występuje rozległy na kilkaset metrów teren płytkich zbiorników wodnych (fig. 17).

Fig. 15. Zbiornik wodny widoczny w północnej części pola zachodniego ukazany na ortofotomapie utworzonej dzięki metodzie fotogrametrii.
Fig. 16. Powierzchnia wodna jest ze zbiorników w centralnym polu.
Fig. 17. Rozległy zbiornik wodny graniczący z odsłonięciem skalnym w polu centralnym.

Niniejsza strona internetowa hydrationcaves.com w myśl ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r jest utworem multimedialnym utworzonym i należącym do twórców strony.
Wszelkie kopiowanie, dystrybucja, powielanie, wysyłanie rysunków, map, zdjęć, modeli, treści oraz pozostałej zawartości bez zgody autorów strony jest niezgodne z prawem.