Tumulusy gipsowe

Tumulusy gipsowe są znanymi z wielu miejsc na ziemi formami morfologicznym powstałymi w strefie wietrzenia skały gipsowej. Tumulusy gipsowe to niewielkie kopułowate formy rzeźby, o średnicy od kilku decymetrów do kilkunastu metrów i wysokości przekraczającej 1 m, utworzone przez odspojenie powierzchniowej warstwy wietrzejących skał gipsowych w warunkach klimatu lub mikroklimatu półsuchego. Najprawdopodobniej tworzą się one wskutek cyklicznego namakania i wysychania skały, w obrębie której, w przestrzeniach porowych, rozpuszcza się i krystalizuje gips wywierając nacisk na ściany porów (wskutek ciśnienia krystalizacji) – w efekcie powodując przyrost objętości i odspojenie powierzchniowej warstwy skały (Jarzyna i in. 2020).

Figura 1. Przykład tumulusu gipsowego o charakterystycznym kształcie kopulastym w przekroju w Hiszpanii. Na zdjęciu podczas dokumentacji w kwietniu 2023 r mgr. Monika Czajkowska.

Najbardziej charakterystycznym miejscem na Ziemi i pierwszym, gdzie rozpoznano te formy jest południowo-wschodnia Hiszpania – okolice miasta Sorbas. Występują one na obszarze rozległego płaskowyżu uzupełniając bogatą rzeźbę terenu tego.