Witaj

Odkryj z Nami całkiem nowy świat!

Przed Tobą strona jaka pokaże Ci niezwykle cenny skarb naszej planety, ciekawy, intrygujący i zachwycający swoim pięknem. Chcemy Ci pokazać urodę skały, jaka z pozoru może wydawać się nudna i nieinteresująca, udowodnimy, że skała, z pozoru niezniszczalna i niezmienna może zmieniać się, przekształcać i ewoluować w czasie. Przedstawiamy Ci jaskinie z hydratacji, niezwykłe formy morfologiczne, tworzące się na skutek przemian chemicznych jakie zachodzą w skale.
Na tej stronie nie znajdziecie nudnych reguł naukowych, tylko prosty i przyjemny do obioru opis. Oczywiście dla zainteresowanych zamieścimy odnośniki do literatury geologicznej, źródła cytowań czy zbiory danych.

Przed Tobą strona jaka pokaże Ci niezwykle cenny skarb naszej planety, ciekawy, intrygujący i zachwycający swoim pięknem. Chcemy Ci pokazać urodę skały, jaka z pozoru może wydawać się nudna i nieinteresująca, udowodnimy, że skała, z pozoru niezniszczalna i niezmienna może zmieniać się, przekształcać i ewoluować w czasie. Przedstawiamy Ci jaskinie z hydratacji, niezwykłe formy morfologiczne, tworzące się na skutek przemian chemicznych jakie zachodzą w skale.
Na tej stronie nie znajdziecie nudnych reguł naukowych, tylko prosty i przyjemny do obioru opis. Oczywiście dla zainteresowanych zamieścimy odnośniki do literatury geologicznej, źródła cytowań czy zbiory danych.

Udokumentowana na dnie kamieniołomu w Dingwall jaskinia z hydratacji, tzw. ,,Personal Grotto'', na zdjęciu: inż. Firouz Vladi, mgr Damian Ługowski i autor strony mgr inż. Adrian Jarzyna (fot. A. Jarzyna, sierpień 2019)

 

Jaskinie z hydratacji są morfologicznym efektem wietrzenia chemicznego zachodzącego na powierzchni kamieniołomu w Dingwall, ale i też w kilku innych miejscach na świecie. Badania prowadzone w związku z przejawiającym się na powierzchni dna kamieniołomu  w Dingwall przejściem anhydrytu w gips są nakierowane na wiele aspektów tego procesu. Przede wszystkim istotną sprawą jest przeprowadzenie badań ogólnogeologicznych nastawionych na wykonanie m.in. profili litologicznych, przekroi geologicznych, pomiarów biegu i upadu i pobranie próbek skalnych. Również nieodłącznym elementem tego rodzaju prac jest zobaczyć co kryje w sobie skała gipsowo-anhydrytowa i wykonanie badań petrograficznych. Ponadto jak już wiemy skutkiem uwodnienia anhydrytu jest utworzenie się jaskiń z hydratacji oraz licznych form rzeźby terenu rzadko spotykanych na świecie. Stąd morfologia i jej analiza z wykorzystaniem kilku metod w tym fotogrametrii jest również ważna. Z morfologią badanego obszaru wiążą się kwestie tektoniczne, ponieważ uwodnienie powodujące wzrost objętości ośrodka skalnego powoduje pojawianie się naprężeń, a przy tym i licznych deformacji.

Wyniki wyżej wspomnianych prac zawarto na Naszej stronie w formie złożonego wielu stron i podstron złożonego tekstu.  Zawarto tutaj opis, dokumentację i analizę morfologiczną, petrologiczną oraz strukturalną strefy wietrzenia skał gipsowo-anhydrytowych w Dingwall. Ponadto zawarliśmy dane dokumentacyjne powiązane ze stanowiskiem w górach Harz oraz nieczynnym ukraińskim kamieniołomie w Piskach.

Prowadzenie niniejszej strony internetowej oraz przedstawione wyniki prac badawczych w Dingwall zostały sfinansowane ze środków projektu pt,, Jaskinie hydratacyjne ze strefy wietrzenia w Dingwall w Kanadzie – dokumentacja trójwymiarowa, charakterystyka i geneza” w ramach konkursu ,,Diamentowy Grant” finansowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w Polsce.

Niniejsza strona internetowa hydrationcaves.com w myśl ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r jest utworem multimedialnym utworzonym i należącym do twórców strony.
Wszelkie kopiowanie, dystrybucja, powielanie, wysyłanie rysunków, map, zdjęć, modeli, treści oraz pozostałej zawartości bez zgody autorów strony jest niezgodne z prawem.

Możesz tu odkryć także inny cud strefy wietrzenia gipsu – tumulusy gipsowe. Są one formami morfologicznymi znanymi z wielu miejsc na ziemi, powstałymi w postaci niewielkich kopulastych form rzeźby, o średnicy od kilku decymetrów do kilku metrów i wysokości przekraczającej 1 m, powstały w wyniku odspojenia wierzchniej warstwy wietrzejących skał gipsowych w warunkach klimatu półpustynnego.

Przykład tumulusa gipsowego o charakterystycznym kształcie kopuły w przekroju poprzecznym w Hiszpanii. Na zdjęciu podczas dokumentacji w kwietniu 2023 mgr Monika Czajkowska.

Jaskinie i formy z hydratacji

Na dnie nieczynnego kamieniołomu w Dingwall od momentu zakończenia prac wydobywczych w 1955 roku minęło już ponad 60 lat. Od momentu kiedy górnicy zdjęli ok 10 m miąższości warstwę gipsu odsłonięty anhydryt poddawany jest jeszcze większemu wpływowi wód meteorycznych niż był przedtem. Zachodząca transformacja anhydrytu w gips prowadzi do wzrostu objętości i pęcznienia ośrodka skalnego. Bezpośrednim skutkiem pęcznienia jest formowanie się kopuł, wigwamów, grzbietów, we wnętrzu których tworzy się różnych rozmiarów i o zmiennym stopniu dostępności pustka skalna. Owe pustki w momencie dostępności dla człowieka nazwano jaskiniami z hydratacji, natomiast skała otaczająca pustki nazwana jest morfologiczną formą z hydratacji. 

Poniżej znajdują się najważniejsze aspekty powiązane z wyżej wymienionymi obiektami natury geologiczno-morfologicznej. Wystarczy kliknąć by dowiedzieć, jaka geneza stoi za ich uformowaniem, jakie jest rozmieszczenie jaskiń w kamieniołomie oraz sprawdzić czy być może wymiary jaskiń z hydratacji są dla nas wystarczające by wejść do środka i czuć się komfortowo.

Niniejsza strona internetowa hydrationcaves.com w myśl ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r jest utworem multimedialnym utworzonym i należącym do twórców strony.
Wszelkie kopiowanie, dystrybucja, powielanie, wysyłanie rysunków, map, zdjęć, modeli, treści oraz pozostałej zawartości bez zgody autorów strony jest niezgodne z prawem.

Twórcy i zespół badawczy

Twórca strony

Inż. Adrian Jarzyna

Uniwersytet Warszawski
Wydział Geologii
Zakład Geologii Dynamicznej

Zespół Bawawczy

Dr hab. Maciej Bąbel

Uniwersytet Warszawski
Wydział Geologii
Zakład Geologii Dynamicznej

Inż. Firouz Vladi

Deutsches Gipsmuseum
Und Karstwanderweg

Inż. Adrian Jarzyna

Uniwersytet Warszawski
Wydział Geologii
Zakład Geologii Dynamicznej

Mgr Damian Ługowski

Uniwersytet Warszawski
Wydział Geologii
Zakład Geologii Dynamicznej

Stanowiska badawcze

W Kanadzie, w północnej części prowincji Nowa Szkocja znajdziemy wiele odsłonięć skały gipsowej wieku karbońskiego. Jednym z nich jest nieczynny kamieniołom gipsów w Dingwall, którego działalność już od 1955 roku jest zamknięta. Generalny profil tego miejsca przedstawia 8 m gipsu i 10 m anhydrytu. Anhydryt jako minerał nietrwały chemicznie jest poddawany czynnikom atmosferycznym, w tym opadom deszczu i śniegu, co skutkuje przemianą chemiczną i powstaniem wtórnego gipsu.

Stanowisko w Dingwall

Stanowisko w Piskach

Maleńka miejscowość Piski w zachodniej Ukrainie, w obwodzie lwowskim znajduje się w obrębie wychodni gipsów badeńskich. Z tego powodu w poprzednim wieku utworzono kamieniołom gipsowy, jaki już obecnie praktycznie stracił na znaczeniu. Podobnie, jak w Dingwall odsłonięto eksploatując warstwy gipsowe odnaleziono anhydryt, jaki przechodzi w gips pod wpływem oddziaływania działalności wód. 

Kolejne miejsce z wietrzejącym anhydrytem możemy odwiedzić w centralnej części Niemiec między miejscowością Walkenried i Bad Sachsa, miejscowościami w Dolnej Saksonii. Właśnie tam jest płaskowyż gipsowo-anhydrytowy, widoczny z daleka i imponujący pod względem swojej panoramy. Płaskowyż ten powstał w sposób naturalny i jest porośnięty lasem. 

Stanowisko w Walkenried

Zdjęcia

Kamieniołom w Dingwall

Kamieniołom w Piskach